Zmielone na proszek, zaparzone jako herbata lub zakonserwowane w alkoholu – tak kończy wiele gekonów, stając się ofiarą przesądów, które przypisują tym zwierzętom szczególne właściwości lecznicze. Nie ma na to dowodów naukowych, jednak popyt na te rzekome leki, dramatycznie rośnie. Ogólnie rzecz biorąc, gekony stoją w obliczu wielu różnych zagrożeń. Obejmują one zanieczyszczenie i utratę siedlisk, szkody wyrządzone przez gatunki inwazyjne, zmiany klimatyczne, nadmierną kolekcję na potrzeby handlu zwierzętami domowymi lub wykorzystanie w tradycyjnej medycynie azjatyckiej i jako przysmak. Ponadto niektóre gatunki gekonów mają bardzo małe siedliska, dlatego negatywne wpływy mają dużą siłę oddziaływania na przetrwanie poszczególnych populacji. Ponadto, gady te fascynują człowieka ze względu na ich doskonałe zdolności zastosowania specjalnych płytek klejących na palcach, w celu wspinania się po gładkich powierzchniach, takich jak liście, a nawet szkło.
Patronka tegorocznej kampanii, prezes Federalnej Agencji Ochrony Przyrody (BfN) Sabine Riewenherm, była jedną z osób, które mogły podziwiać zagrożone gekony podczas inauguracji.
„Potrzebujemy skutecznych narzędzi i dobrej współpracy, aby chronić zagrożone gatunki gekonów”, podkreśla Sabine Riewenherm, prezes BfN. „Połączenie środków in-situ (siedlisko) i ex-situ (hodowla) okazało się szczególnie skuteczne w ochronie gatunków. Odpowiada to również tak zwanemu „podejściu jednoplanowemu” IUCN. Lokalne projekty, władze i ogrody zoologiczne muszą pracować ramię w ramię”.
W nowym stanowisku IUCN (Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody) podkreśla kluczową rolę, jaką ogrody zoologiczne odgrywają na styku ochrony ex-situ i in-situ, poprzez hodowlę zagrożonych gatunków pod opieką człowieka, rozmieszczanie grup hodowlanych w kilku lokalizacjach w celu zminimalizowania ryzyka oraz wspieranie zespołów projektowych specjalistyczną wiedzą. Jest to szczególnie ważne w przypadku gatunków takich jak gekon karłowaty, ponieważ cały jego zasięg obejmuje zaledwie osiem kilometrów kwadratowych w Tanzanii. Jeden duży pożar lasu może spowodować, że gatunek ten zniknie na zawsze.
Towarzystwo Zoologiczne na rzecz Ochrony Gatunków i Populacji (ZGAP) wybiera gekona na Zwierzę Roku. Ponieważ populacje wielu gatunków gekonów są poważnie zagrożone i stale maleją, gekony będą w centrum uwagi przez cały 2024 rok.
„Wybierając zwierzę roku 2024, chcemy lobbować na rzecz wysoce zagrożonych gatunków gekonów, przy wsparciu naszych partnerów kampanii i społeczności ogrodów zoologicznych oraz wspierać konkretne projekty ochrony gatunków w środowisku życia tych zwierząt. Poza tym od 2024 roku w zoo w Görlitz będziemy hodować parę lęgową gekona błękitnokarłowatego, którą goście zoo będą mogli zobaczyć podczas wycieczki po wiosce tybetańskiej” – mówi dr Sven Hammer, pierwszy wiceprezes ZGAP i dyrektor ZOO Görlitz.
Fundusze zebrane w ramach kampanii zostaną wykorzystane do wdrożenia środków ochrony różnych gatunków gekonów w Wietnamie i Tanzanii oraz do uruchomienia programów edukacji ekologicznej. Darowizny zebrane w ciągu tego roku pozwolą na rozszerzenie zakresu działań. Na przykład aktualnie, w kilku regionach Wietnamu tworzone są nowe ośrodki hodowli zachowawczej lub rozbudowywane są istniejące wybiegi. Finansowany jest sprzęt i środki transportu niezbędne do realizacji projektów. W Tanzanii fundusze kampanii są wykorzystywane do wyznaczenia i ustanowienia nowego obszaru ochrony w celu zwiększenia siedlisk gekonów karłowatych i ponownego połączenia wcześniej oddzielnych populacji gekonów.
Gekony wietnamskie głównym gatunkiem kampanii
„W Wietnamie występuje ponad sto różnych gatunków gekonów, w tym psychodeliczne gekony skalne, gekony tygrysie, złote gekony wietnamskie, gekony łukowate i Reeves Tokeh. Wiele wietnamskich gekonów nie zostało jeszcze nawet opisanych naukowo, a już są bardzo zagrożone” – podaje prof. dr. Thomas Ziegler, kustosz akwarium w kolońskim zoo.
Zwłaszcza charyzmatyczne Reeves Tokeh – zdolne do adaptacji oraz pożyteczni łapacze owadów, odławiane są setkami tysięcy, zabijane i przetwarzane na rzekome cudowne lekarstwa, co doprowadza je na skraj wyginięcia. Kolejny gatunek to niegdyś szeroko rozpowszechniony gekon złoty, obecnie spotykany jest sporadycznie. Ten gatunek z kolei, nie jest sprzedawany w Wietnamie jako lekarstwo, a raczej jako lokalny przysmak, to także sprowadza je na skraj wyginięcia. Zwierzęta odławiane są z wolności za pomocą sideł, a następnie sprzedawane na targowiskach jako żywność.
Kampania Zwierzę Zoo Roku
Kampanię „Zwierzę roku“ powołano do życia w 2016 roku, w celu wspierania zagrożonych gatunków, których zagrożenia nie były dotychczas przedmiotem zainteresowania opinii publicznej. W ramach kampanii zrealizowano dotychczas m.in. ważne projekty na rzecz ochrony ary czerwonolicej w Boliwii, żółwi cuora w Kambodży oraz jawajskich świń brodawkowatych w Indonezji. W swoich wysiłkach na rzecz osiągnięcia celów wyznaczonych dla poszczególnych gatunków ZGAP otrzymuje wsparcie od swoich partnerów, do których należą: Stowarzyszenie Sponsorów Ogrodów Zoologicznych (GdZ), Niemieckie Towarzystwo Ogrodów Zoologicznych (DTG) i Stowarzyszenie Ogrodów Zoologicznych (VdZ),
