Pod koniec 2019 roku Komisja Europejska przedstawiła strategię "Europejskiego Zielonego Ładu". Jej cel to osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2030 roku. Położone w sercu Europy, na polsko-niemieckiej granicy Europa-Miasto Zgorzelec-Görlitz chce potwierdzić, że osiągnięcie tego celu jest możliwe. List intencyjny, który dzisiaj w elektrociepłowni SWG Königshufen w Görlitz podpisali burmistrzowie Octavian Ursu i Rafał Gronicz to pierwszy krok na drodze realizacji tego planu. Gospodarze miast, w obecności przedstawicieli rządu Saksonii oraz szefów polskiej i niemieckiej spółki odpowiedzialnych za dostawy ciepła w obu miastach, zadeklarowali zamiar połączenia sieci ciepłowniczych Görlitz i Zgorzelca oraz wspólnego zaopatrywania mieszkańców Europa-Miasta w neutralne dla klimatu ciepło – realizacja projektu ma nastąpić do 2030 roku. Obecność saksońskich ministrów Wolframa Günthera (minister ds. energii, ochrony klimatu, środowiska i rolnictwa) oraz Thomasa Schmidta (minister ds. rozwoju regionalnego) podkreśla znaczenie tego projektu i poparcie dla niego na szczeblu saksońskich władz.
Cel Görlitz i Zgorzelca, jakim jest dostarczanie mieszkańcom neutralnego klimatycznie ciepła do końca 2030 roku, jest pod wieloma względami wzorcowy i pionierski. Europa-Miasto pokazuje, że również gminy dążą do zapewnienia dostaw energii bez emisji CO2 i tym samym mogą wnieść istotny wkład w transformację energetyczną i ochronę klimatu. Ponadto Europa-Miasto pokazuje, że ochrona klimatu nie powinna i nie musi być ograniczona granicą. I po trzecie poprzez dostawy ciepła dotyka ono sektora, który zasługuje na uwagę i inwestycje. Nie wspominając już o tym, że Zgorzelec i Görlitz decydując się na wspólne zaopatrzenie w ciepło będą dzielić się również wspólną infrastrukturą. Więcej w duchu Europy prawie nie da się zrobić. Życzę obu miastom i przedsiębiorstwom zaopatrującym w ciepło wielu sukcesów na tej drodze - powiedział Minister Wolfram Günther.
Wolfram Günther - saksoński minister ds. energii, ochrony klimatu, środowiska i rolnictwa
Podpisanie listu intencyjnego o współpracy na rzecz zaopatrzenia w neutralne dla klimatu ciepło dla mieszkańców Europa-Miasta Görlitz-Zgorzelec jest krokiem w kierunku epoki bez kopalni. Krokiem na drodze do Europy neutralnej klimatycznie! Europa-Miasto, położone w centrum historycznego pasa węglowo-przemysłowego ciągnącego się od Zwickau do Katowic, stoi w obliczu poważnych zmian związanych z odejściem od gospodarki węglowej. To poważne wyzwanie. Tym bardziej więc na uwagę i naśladowanie zasługuje fakt, że Görlitz i Zgorzelec, miasta położone w samym, na dwóch brzegach Nysy, chcą wspólnie opracować rozwiązania, dzięki którym mieszkańcy będą mogli korzystać z przyjaznego dla klimatu ciepła. Z tą współpracą wiążę nadzieję, że pokoleniowe zadanie „zmiany strukturalnej" i pomyślność europejskiej transformacji energetycznej będzie można wspólnie realizować w ramach europejskiej sieci - zaznaczył Minister Thomas Schmidt.
Już w roku 1998 miasta Görlitz i Zgorzelec proklamowały się jako Europa-Miasto celem wzmocnienia ścisłej, transgranicznej współpracy pomiędzy oboma samorządami dla obopólnej korzyści. Międzynarodowe współdziałanie we wszystkich obszarach tworzy od tamtej pory podstawę dla dalszego wspólnego rozwoju Europa-Miasta, które razem liczący ponad 87 000 mieszkańców i obejmuje obszar o pow. około 100 km2. Dzięki połączeniu swoich sieci ciepłowniczych z obu stron Nysy Europa-Miasto osiągnęłoby następny poziom: dzielenie się wspólną infrastrukturą.
Połączenie dwóch sieci ciepłowniczych nie jest całkowicie nowym pomysłem. Już w 2003 r. ukazało się opracowanie, w którym uznano i zarekomendowano takie połączenie jako dźwignię umożliwiającą efektywniejsze zarządzanie obiema sieciami. W tamtym czasie projekt nie doszedł do realizacji, ponieważ po stronie niemieckiej wykluczono wytwarzanie ciepła w oparciu o węgiel. Dziś, 17 lat później, Zgorzeleckie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej musi zmodernizować swoje urządzenia i wycofać z eksploatacji 40-letnie kotły węglowe. Z niemieckiego punktu widzenia nie ma więc przeszkód w połączeniu sieci ciepłowniczych. Wręcz przeciwnie.
Chcemy dać dobry przykład i pokazać, jak europejska współpraca i ochrona środowiska mogą odnieść sukces. W tym celu opracowaliśmy wspólną koncepcję, dzięki której do roku 2030 będziemy stopniowo przestawiać wszystkie ciepłownie w Görlitz i Zgorzelcu na odnawialne źródła energii - wyjaśnia Nadburmistrz Görlitz, Octavian Ursu.
Nadburmistrz Görlitz Octavian Ursu i burmistrz Zgorzelca Rafał Gronicz
Widzę duże korzyści w tym działaniu. W podwójnym mieście tej wielkości dzielenie się infrastrukturą ma sens. Dzięki temu możemy dzielić się kosztami inwestycyjnymi i eksploatacyjnymi, lepiej wykorzystywać sieci i urządzenia oraz działać ekonomiczniej, a to jest korzystne dla mieszkańców Europa-Miasta - mówi przekonany do projektu Burmistrz Zgorzelca Rafał Gronicz.
Obok znacznego wzrostu wydajności, emisja CO2 w obu miastach może zostać znacznie zredukowana: wstępne szacunki zakładają roczne oszczędności na poziomie około 57 000 ton. To byłby ważny krok do poprawy jakości życia w Europa-Mieście.
Ważnym partnerem w realizacji tej wizji jest lokalny dostawca usług energetycznych w Görlitz, Stadtwerke Görlitz AG (SWG). Dla niemieckiej spółki polscy sąsiedzi są już dobrymi znajomymi.
Od lat utrzymujemy dobre stosunki z naszymi polskimi kolegami w Zgorzelcu. Do tej pory głównie odbywała się fachowa wymiana w kwestiach związanych z wodą i energią. Teraz chcemy zacieśnić współpracę i w tym celu powołaliśmy grupę roboczą z przedstawicielami SWG i ZPEC. Wspólnie będziemy rozwijać koncepcję ciepłowniczą dla Europa-Miasta do 2030 roku - wyjaśnia Matthias Block, prezes zarządu Stadtwerke Görlitz AG.
Elektrociepłownia SWG Königshufen w Görlitz
Realizacja w etapach
Etap I do 2022 roku
Pierwszym krokiem jest modernizacja ciepłowni w Zgorzelcu przy ul. Groszowej - której głównym celem jest szybkie obniżenie wartości emisji w celu spełnienia wymogów UE. W tym celu moc starych kotłów węglowych zostanie zmniejszona i częściowo zastąpiona przez nowe elektrociepłownie na gaz ziemny. Równolegle do tych działań po stronie polskiej przygotowywane będzie studium wykonalności dotyczące planowanego połączenia sieci ciepłowniczych oraz prowadzone będą rozmowy w celu pozyskania środków pomocowych na poziomie krajowym, federalnym i europejskim. Dostosowanie strategii wytwarzania energii dla obszarów zaopatrzenia w ciepło w Görlitz ma się odbyć również w pierwszym etapie.
Etap 2 od roku 2023 do roku 2030
W drugim etapie projektu planowana jest budowa 2,5-kilometrowego rurociągu łączącego obszary zaopatrzenia w Zgorzelcu i w Görlitz-Königshufen, a także całkowite przejście ciepłowni w Zgorzelcu na biomasę. Istniejące kotły węglowe w Zgorzelcu przy ul. Groszowej zostałyby całkowicie wyłączone z sieci. W końcowym etapie rozbudowy sieć ciepłownicza w Königshufen będzie pokrywać większość swojego zapotrzebowania na ciepło ze Zgorzelca. Ponieważ rurociąg przyłączeniowy biegnie przez teren oczyszczalni ścieków w Görlitz, potencjał cieplny jest tu bezpośrednio włączany do sieci. Jest to na przykład energia cieplna ze ścieków lub energia słoneczna.
W tym okresie ma również nastąpić przejście pozostałych obszarów ciepłowniczych w Görlitz na odnawialne źródła energii. Dzięki temu w 2030 roku wytwarzanie ciepła w obu miastach będzie całkowicie neutralne dla klimatu.
Wspólnie z naszymi partnerami ze Zgorzelca, SWG i ZPEC chcielibyśmy jeszcze w tym roku opracować mocną koncepcję oraz studium wykonalności pod kątem technicznym i organizacyjnym - wyjaśnia nadburmistrz Ursu. - Ponadto ten duży projekt musi przejść na wyższy poziom. Dlatego jestem również bardzo wdzięczny za to, że pan minister Günther i pan minister Schmidt są tu dziś obecni i wspierają nas w poszukiwaniu źródeł finansowania na szczeblu regionalnym, krajowym i europejskim - dodał.
Podsumowując, wszyscy uczestnicy zgadzają się, że realizacja takiej wizji ma mocny polityczny charakter symbolu dla wzorcowej współpracy Niemiec i Polski, a tym samym pełni wysoką funkcję wzorca zarówno z punktu widzenia ochrony środowiska, jak i współpracy europejskiej. Ponadto ten duży projekt stanowi innowacyjny rozwój przyszłości w kontekście zmian strukturalnych w naszym regionie. Pierwszy ważny krok, czyli podpisanie listu intencyjnego, został dzisiaj zrobiony.
